چه حوادثی ممکن است در هنگام کار رخ دهد؟

قصد داریم در این مقاله پیشامد های حین کار، انواع پیشامدها در فضای کاری، و راه‌های پیشگیری و کاهش این پیشامدها در ادارات،کارگاه‌ها، سازمان‌ها، کارخانه‌ها به ویژه مکان های صنعتی بپردازیم.

تعریف حادثه‌های ناشی از کار:

به پیشامدهای کشنده یا غیرکشنده که حین انجام کار ممکن است اتفاق بیفتد حادثه‌های ناشی از کار می‌گویند.

طبق ماده ۶۰ قوانین بیمه تامین اجتماعی تعریف دیگری از حادثه‌های ناشی از کار به شرح زیر می‌باشد؛

اگر هنگام انجام کار یا به خاطر آن حادثه‌ای برای بیمه‌شونده اتفاق بیفتد، حادثه ناشی از کار تلقی می‌شود.

به منظور حفاظت کارگر و بهره‌وری ۱۰۰% از توانایی های او ایمنی تعریف می‌شود تا بتوان از صدمات ناشی از کار پیشگیری کرد. وجود ابزار و وسایل متعدد و ماشین آلات سنگین در محیط های صنعتی کارگران را در معرض خطرات مختلفی قرار می‌دهد. همچنین با گسترش فناوری و افزایش استفاده از این ماشین‌آلات در بخش تولید خطرات احتمالی و حادثه‌ها افزایش یافته است.

اگر اصول و نکات ایمنی و محافظت های فنی در کارگاه، سازمان یا کارخانه‌ای اهمیت نداشته باشد کارگران همواره دچار ترس و روحیه شکننده خواهند بود و به خاطر داشته باشید کارگر خوب و درجه یک در چنین محیط های حاضر به همکاری نخواهد بود. بسیاری از اتفاقات ناگوار را می‌توان با مدیریت HSE در سازمان‌ها قابل کنترل و پیشگیری کرد.

در نتیجه نکات و برنامه ریزی هایی که در راستای حفظ سلامت، ایمنی و امنیت فنی کارگران می‌شود مهم‌ترین نکته در جذب و حفظ نیروی انسانی کارآمد است. با اختصاص بودجه و اعتبار اندکی از سرمایه سازمان به بخش ایمنی در جهت پیشنهاد های امن برای محل قرارگیری وسایل و ابزار به منظور پیشگیری از پیشامد های ناگوار سود بیشتری عاید سازمان خواهد شد.

علت وجود و اجرای این قوانین و دستورهای ایمنی آرامش خاطر و دغدغه فکری (به جهت خطرات کارهای صنعتی) کمتر برای کارگران مشغول در صنعت است. در نتیجه ترس، نومیدی و یاس از آینده نامشخص به جهت خطرات کاری دیگر وجود نخواهد داشت. لباس کار

اگر سازمان یا صنعتی داشتن مسئول ایمنی را نادیده بگیرد نه تنها پیشرفتی حاصل نمی‌شود بلکه دیر یا زود دچار بی نظمی شده و به مرحله از هم پاشیدگی می‌رسد. در گذشته اگر سازمانی فروش بالا، کارگران زیاد و کارخانه وسیعی داشت ظاهرا تضمین سودآوری بود زیرا فروش زیاد و تولید گسترده هزینه تولید را کم کرده و سود بالاتری را نشان می‌داد. اما امروزه این دیدگاه به طور کامل تغییر کرده است؛کاربلدی کارگران تولید، فضای کارخانه، شرایط خط تولید و میزان کیفیت محصول سود و فروش سازمان را تضمین می‌کند.

در سیستم هفت سین مدیریتی ژاپن تمیزی به معنی تمیزی کارگر، ماشین‌ها، مواد و محیط است. برای اینکه یک صنعت منظم و دقیق و محیط کاری تمیز به همراه کارگرانی با عملکرد عالی و کم کردن بریز و بپاش‌ها پیشنهاداتی وجود دارد که در ادامه به تعدادی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:

۱: روی بشکه‌ها یا قوطی هایی که مواد یا ابزاری درون آن قرار دارند که مشخص نیست، علامت گذاشته و مشخصات مواد نوشته شود.

۲: وسایل غیرضروری را از ضروری جدا کرده و دورتر از فضای کاری قرار دهید.

۳: بعد از هرشیفت کاری تمام ابزار، ماشین‌آلات و تجهیزات، کف سالن‌ها و راهروها تمیز و مرتب شود.

۴: اجناس پرمصرف را در نزدیکی محل مصرف بگذارید.

۵: برنامه‌ای چرخشی برای نظافت فردی کارگران تعیین کنید.

علت حوادث ناشی از کار چیست؟

فاکتور های مختلفی می‌توانند سبب حوادث ناشی از کار باشند؛ برای مثال نوع کار، زمان کار، موادی که کارگر با آن کار می‌کند،محیط کاری و … که هر یک از این عوامل حادثه مخصوص به خود را سبب می‌گردد. فاکتور هایی که در زیر شرح می‌دهیم در وقوع حوادث هنگام کار نقش موثری دارند؛

1. کارگر در مورد وظایف خود آموزش نبیند،کارگر با نحوه کار با ماشین‌آلات و … آشنا نباشد.
2. دستگاه‌ها و ماشین‌ها وسایل ایمنی نداشته باشند.
3. کارگران حفاظ های دستگاه‌ها را که هنگام تعمیر باز کردند را پس از تعمیر در جای خود نصب نکنند.
4. برخی از کارفرماها به توصیه های ایمنی و بهداشتی بازرسین توجه نمی‌کنند، چنین کارفرمایانی به ضررهای ناشی از بی‌توجهی به مسائل ایمنی آگاه نیستند و و برنامه های ایمنی را جدی نمی‌گیرند. از نظر آن ها این دستورات اضافی و سبب اتلاف وقت است در نتیجه نسبت به فراهم کردن ابزار ایمنی یا تعویض ابزار فرسوده سهل انگاری می‌نمایند.
5. بسیاری از کارگران کاربلد و دارای سابقه کاری طولانی فکر می‌کنند رعایت توصیه‌های ایمنی و احتیاط در هنگام کار نشانه ترسو بودن و کسرشأن است و تنها کارگران تازه وارد موظف به رعایت این قوانین هستند، که همین تصورات موجب پیش آمد حوادث ناگواری برای آن‌ها است.
6. گاهاً کسالت روحی کارگران که ناشی از وضعیت بهداشتی کارگاه‌ها مثل آلودگی هوا، نداشتن تهویه، حرارت و رطوبت غیرقابل تحمل، نور کم، آلودگی صوتی، وجود مواد مضر و … است خود باعث موقوع حادثه است.
7. استرس و خاطر مشوّش کارگران در هنگام کار که می‌تواند به علت های مسئله خانوادگی، سختی کاریابی، ترس از دست رفتن کار، رابطه‌ی بد بین کارگر و کارفرما که باعث استرس زایی می‌شود نیز از علل وقوع حادثه می‌باشد.
   

   علت حوادث ناشی از کار

8. متاسفانه تعدادی از کارگران معتقدند تمامی پیشامد ها سرنوشت و تقدیر ماست و ناگزیر است از این رو عمل به توصیه های ایمنی را بی فایده دانسته و این بی احتیاطی ها حادثه را در پی دارد. لازم به گفتن نیست که چنین افکاری در هیچ دینی خصوصا اسلام پذیرفتنی نیست. تهیه لباس کار صنعتی و حرفه‌ای
9. در برخی کارگاه ها نظم و ترتیب درستی حاکم نیست، ابزار در دسترس نیستند، چینش مواد اولیه و دیگر ابزار مرتب نیست و فضای کاری شلوغ و متشنج است، این‌ها نیز از عاملین حادثه‌اند.
10. ساعت شروع و پایان کار نامناسب، بیش از اندازه اضافه کار ماندن کارگر و … باعث خستگی شده در نتیجه کارگر ترتیب کار را رعایت نکرده و با عجله پیش می رود که باعث وقوع حادثه می‌شود.
11. برخی از کارهای بی جا و شوخی های نامناسب با محیط کار و دخالت کارگران در امور نامربوط نیز از عوامل حادثه هستند.

علل حوادث ناشی از کار کارگری در محیط کاری چیست؟

طبق آمار سازمان بین‌المللی کار در آلمان غربی هر دو ساعت و نیم یک کارگر بر اثر حوادث جان خود را از دست داده و این آمار هرساله سیر افزایشی داشته است. آماری که از حوادث ناشی از کار ایران منتشر شده است نشان می‌دهد که درسال ۱۳۶۱ تعداد ۱۴۷۰۶ نفر دچار حادثه شده اند که این آمار واقعی کل حادثه ها نیست بلکه مواردی است که بازرسان کار از آن مطلع شده و آن‌ها را مورد بررسی قرار داده‌اند.

دو نمونه از مهم‌ترین و شایع‌ترین حوادث ناشی از کار کارگری ۱:کوری چشم و ۲: برق گرفتگی می‌باشند.

چگونه حوادث ناشی از کار کارگری را کاهش دهیم؟

آسیب های مربوط به دست و انگشتان حدود ۴۰% حوادث ناشی از کار را تشکیل می‌دهند. برای حفظ دست‌ها که از اعضای ارزشمند بدن هستند در برابر خطر برق گرفتن، لمس مواد شیمیایی، بریدگی و پارگی ، سایش و خراش، سوختن، سوراخ شدن، لمس مواد بیولوژیکی و دماهای آسیب زننده بسیار بالا باید دستکش پوشید. دستکش های محافظ مختلفی برای حفاظت در برابر موارد مختلف ذکر شده وجود دارند.

انتخاب دستکش به نوع کار و خطرات احتمالی آن بستگی دارد. با توجه به گستردگی نوع آسیب ها انتخاب دستکش کارآمد دشوار است. کارگر باید با توجه به وظایف کاری خود و خطراتی که او را تهدید می‌کند دستکش طراحی شده مخصوص انتخاب کند، چون دستکشی که برای کار خاصی طراحی می‌شود حتی اگر به نظر برای کار دیگری مناسب باشد ممکن است محافظت کافی برای کار دیگری را تامین نکند.

دسته‌بندی حادثه‌های ناشی از کار:

حوادث ناشی از کار و میزان درصد هریک را در این بخش بیان می‌کنیم:

(۱): حادثه‌های مربوط به وسایل نقلیه موتور

(۲): کار کردن فراتر از ظرفیت بدن

(۳): وقایع دارای پیام

(۴): افتادن از ارتفاع و سقوط

(۵): سر و کار با مواد شیمیایی

(۶): عملیات فشرده کردن

(۷): سر و کار با مواد رادیواکتیوی

(۸): سر و کار با حرارت بسیار زیاد

علل و درصد فوت در محیط کار در بازه یکساله:

بخش وسایل نقلیه  ۲٫۳۷%

بخش سقوط  ۵٫۱۲%

بخش برق گرفتگی  ۷٫۳%

خفه و غرق شدن  ۲٫۳%

حریق ۱٫۳%

بخش حمل و نقل هوایی ۳%

مسموم شدن با جامدات و مایعات  ۷٫۲%

بخش حمل و نقل دریایی  ۶٫۱%

مسموم شدن با بخار و گاز  ۴٫۱%

سایر علل ۸٫۳۱%

تمامی کارکنان و کارگران در صنعت های مختلف سرمایه انسانی کشور هستند و هرگونه آسیب و حادثه برای آن ها برای کشور آسیب های اجتماعی و اقتصادی به دنبال دارد که به شکل زیر می‌باشد:

آسیب های اجتماعی حوادث ناشی از کار:

آسیب های فرهنگی و اجتماعی حوادث ناشی از کار و نکات مربوط به آن را در این بخش شرح می‌دهیم:

هر کارگر بخشی از اجتماع های کوچک و بزرگ است، و به هر دلیلی اگر اتفاقی برای او بیفتد باعث از کار افتادن او شده و حتی اگر این حادثه باعث فوت کارگر شود خانواده او سرپرست و نان‌آور خود را از از دست داده و مشکلات عدیده اجتماعی برای آن‌ها پیش می‌آید.

با توجه به اینکه در یک سازمان،کارگاه یا کارخانه کارگران با هم همراه هستند، وقتی حادثه‌ای برای یک کارگر رخ می‌دهد تاثیر بدی روی روحیه کارگران دیگر می‌گذارد و در چنین پیامد هایی حواس دیگران پرت شده و سبب وقفه زمانی در کار می‌گردد.

در صورتی که کارفرما نتواند نیروی کار ماهری را جایگزین کند مجبور می‌شود نیروی تازه کاری را به کار گیرد که ممکن است این کارگر در زمان کمتری مثل کارگر اول دچار حادثه گردد.

آسیب های اقتصادی حوادث ناشی از کار:

آسیب های اقتصادی حوادث ناشی از کار در دو دسته جای می‌گیرد؛

آسیب های مستقیم حوادث ناشی از کار:

آسیب های مستقیم ناشی ازحوادث شامل زیان های حاصل وقفه در کار کارگر آسیب دیده، زیان‌های حاصل از کار افتادن موقت یا دائم کارگر و یا فوت طبق بندهای قانونی، مخارج جا به جایی کارگر آسیب دیده، هزینه های جراحی و درمان کارگر آسیب دیده.

آسیب‌های غیرمستقیم حوادث ناشی از کار:

کارگران باید کارگر آسیب دیده را بیرون ببرند که اینکار سبب وقفه در کار آن‌ها می‌شود.

وقتی حادثه ای در محیط کار پیش می‌آید کارگران به بحث و گفت و گو حول محور آن می‌پردازند و توجه‌ها به آن سمت معطوف می‌شود که این موضوع سبب کم شدن سرعت و وقفه در کار می‌شود.

گاهاً کارگر آسیب دیده با دیگر کارگران در ارتباط است و باعث می‌شود آن‌ها به طور کامل از کار باز بایستند. تهیه یونیفرم هتل و رستورانی

سوالات و بررسی های ماموران قانون از شاهدان واقعه و درخواست توضیح از آن ها زمان زیادی را از آن‌ها می‌گیرد.

در عوض کارگر آسیب دیده کارگر دیگری لازم است که کارها به او محول شود که خود باعث لطمه به کیفیت و درستی انجام کار می‌شود.

زمانی که چنین حوادثی در محیط کار تکرار می‌شود آن فضا برای کارگران غم انگیز بوده و از کمیت تولیدات کارگاه کاسته می‌شود.

ما در این مقاله به این سوال شما که چه حوادثی ممکن است در هنگام کار رخ دهد؟ تا حدودی پاسخ دادیم، حال نمونه‌های از حوادث قدیمی را باهم بررسی می‌کنیم

با اهمیت‌ترین حادثه‌های ناشی از کار صنعتی در باز زمانی ۱۹۱۷ تا ۱۹۸۵ را بدانید:

(۱): یک کشتی فرانسوی که ۱۰۰۰ تن آمونیوم را حمل می‌کرد در دسامبر ۱۹۱۷ در کانادا منفجر شد و قریب به ۱۶۵۴ نفر جان خود را از دست دادند.

(۲): بزرگترین انفجار شیمیایی در سپتامبر ۱۹۲۱ در یک واحد تولید نیترات اتفاق افتاد. این حادثه علاوه بر تخریب کامل واحد به ناحیه وسیعی آسیب رساند. در این حادثه دست کم ۵۶۱ نفر فوت کرده و ۱۵۰۰ نفر آسیب دیدند.

(۳): یک مخزن LNG در اکتبر ۱۹۴۴ در ایالت اوهایو منفجر شد و در این حادثه ۱۳۱ نفر جان خود را از دست دادند.

(۴): یک محموله ۱۴۰۰۰ تنی نیترات آمونیم که به شکل کود شیمایی بود در آوریل ۱۹۷۴ در ایالت تگزاس دچار انفجار گشت. در این حادثه به علت شدت بسیار بالای حادثه یک واحد تولیدی استایرن که در نزدیکی محل حادثه بود آسیب دید. همچنین روز بعد کامیون دیگری که نیترات حمل می‌کرد  در همان ناحیه منفجر شد. در این حوادث قریب به ۵۷۶ نفر جان خود را از دست داده و حدود ۲۰۰۰ نفر دچار آسیب شدند.

(۵): يک قطار حامل دی متيل اتر که برای توليد استيک اسيد و دی متيل سولفات استفاده می‌شود در جولای ۱۹۴۸ در آلمان در محل درب ورودی کارخانه دچار انفجار گشت. در این حادثه ۴۰۰۰ نفر صدمه دیده و ۲۰۷ نفر جان خود را از دست دادند.

(۶): يک قطار حامل سيکلوهگزانون در سال ۱۹۷۴ در فیلسبورگ انگلستان دچار انفجار گشته و شعله های آتش ناحیه وسیعی از اطراف  را تحت تاثیر قرار داد. در این حادثه بیش از ۳۰۰۰ نفر منطقه را تخلیه کرده، ۲۸ نفر جان خود را از دست داده و ۸۹ نفر دچار جراحت گشتند.

(۷): حادثه دیگر یک واکنش گرمازا کنترل نشده در راکتور یک واحد شیمیایی که در سال ۱۹۷۶ در منطقه سوزو ایتالیا رخ داد. این حادثه یک انفجار بزرگ را در پی داشت. در این حادثه مقدار ۱۰ تا ۲۲ پوند از سم تترا دی بنزو پی دی اکسين در محدوده ۴۴۵۰ ايکر آزاد شد و بیشتر از ۱۰۰ هزار حیوان در حال چرا را از بین برد. این حادثه تلفات فوت آنی انسانی نداشت اما تعداد زیادی از کودکان دچار کلورانس که همان زشتی و بدترکیبی صورت است شدند.

(۸): يک قطار حمل‌کننده سود سوزش آور، کلر، پروپان، استايرن و تولوئن در نوامبر ۱۹۷۹ در کانادا، از ریل خارج شد. در این حادثه ۳ تا از واگن ها که حامل پروپان و تولوئن بودند منفجر شده و دچار حریق شدند، واگن حمل‌کننده کلر ترک خورده و دچار حریق شد.این حادثه تلفات جانی نداشته اما سبب جابه جایی و تخلیه ۲۵۰ هزار نفر شد.

(۹): یک قطار که دو واگن از آن حامل کلر بوده در سال ۱۹۸۱ در مکزیک از ریل خارج شده و کلر در هوا پخش شد. در این حادثه ۵ هزار نفر مجبور به تخلیه شدند و ۱۰۰۰ نفر صدمه دیدند همچنین این حادثه منجر به کشته شدن دست کم ۲۹ هزار نفر شد.

(۱۰): یک خط لوله که کلر از آن عبور می کرد در آوریل ۱۹۸۱ در ویرجینیا دچار نشتی شد که این حادثه تلفات جانی نداشت اما ۱۳ نفر صدمه دیده و تعداد ۱۷۰۰ نفر مجبور به نقل مکان شدند.

(۱۱): حادثه بوپال هند در دسامبر ۱۹۸۰ رخ داد. تقریباً ۴۰ تن گاز متيل ايزوسيانات از يک کارخانه توليد حشره کش در هوا آزاد شد. در این حادثه  ۱۸۰ هزار تاثیرات نامطلوب برداشته، ۲۰ هزار نفر ناتوان شده، ۱۰۰۰۰هزار نفر دچار آسیب جدی شده و دست کم ۲۵۰۰ نفر جان خود را از دست دادند. تا به امروز هنوز هم ۱۵۰ هزار نفر تحت تاثیر این حادثه قرار دارند.

(۱۲): يک انفجار در يک نيروگاه اتمی در اوکراين در آوریل ۱۹۸۶ در شوروی سابق باعث حجم گسترده‌ای از آلودگی خصوصاً مواد غذایی در اروپا شد.